هیپوناترمی چیست؟

علائم هیپوناترمی یا کمبود سدیم

علائم و نشانه های هیپوناترمی شامل:

تهوع و استفراغ

سردرد

گیجی

از دست دادن انرژی، خواب آلودگی و خستگی

بی قراری و تحریک پذیری

ضعف عضلانی، اسپاسم یا گرفتگی عضله

تشنج

کما
 

چه زمانی مراجعه به پزشک داخلی ضروری است؟

برای کسی که علائم و نشانه های شدید هیپوناترمی مانند حالت تهوع و استفراغ، گیجی، تشنج یا از دست دادن هوشیاری را دارد، به مراقبت اورژانسی نیاز است.

اگر می دانید در معرض خطر هیپوناترمی هستید و حالت تهوع، سردرد، گرفتگی عضلانی یا ضعف دارید، با پزشک خود تماس بگیرید.

بسته به میزان و مدت زمان بروز این علائم، پزشک ممکن است مراقبت های اورژانسی ضروری را توصیه کند.


 

علل هیپوناترمی

سدیم در بدن نقش اساسی دارد. این ماده به حفظ فشار خون طبیعی کمک کرده، از عملکرد اعصاب و عضلات پشتیبانی و تعادل مایعات بدن را تنظیم می کند.

سطح طبیعی سدیم خون بین 135 تا 145 میلی اکی والان در لیت است. هیپوناترمی هنگامی اتفاق می افتد که این میزان به زیر 135 mEq / L برسد.

بسیاری از شرایط احتمالی و سبک زندگی می توانند منجر به هیپوناترمی شوند.

از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
 

داروهای خاص

برخی از داروها مانند قرص های دیورتیک (ادرار آورها) ، داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد درد می توانند در روند طبیعی هورمونی و کلیوی که غلظت سدیم را در حد طبیعی نگه می دارند، تداخل ایجاد کنند.
 

مشکلات قلبی، کلیوی و کبدی

نارسایی احتقانی قلب و برخی بیماری های موثر بر کلیه ها یا کبد می تواند باعث تجمع مایعات در بدن، رقیق شدن سدیم و کاهش سطح کلی آن شود.
 

سندرم ترشح نامناسب هورمون ضد ادراری (SIADH)

در این شرایط، مقادیر زیادی از هورمون ضد ادراری (ADH) تولید شده و آب به جای دفع طبیعی از طریق ادرار، در بدن حفظ می شود.
 

استفراغ مزمن یا اسهال و سایر دلایل کم آبی بدن

این عوامل باعث از دست رفتن الکترولیت ها مانند سدیم و همچنین افزایش سطح ADH می شوند.
 

نوشیدن بیش از حد آب

نوشیدن مقادیر زیاد آب با ایجاد اختلال در کلیه هنگام دفع آب، هیپوناترمی را به وجود می آورد. از آنجا که سدیم را از طریق تعریق از دست می دهید، نوشیدن بیش از حد آب در طول فعالیت های استقامتی، مانند ماراتن و تریاتلون نیز می تواند محتوای سدیم خون را رقیق کند.
 

تغییرات هورمونی

نارسایی غده فوق کلیه (بیماری آدیسون) بر توانایی غدد فوق کلیه در تولید هورمون های موثر در تعادل سدیم، پتاسیم تأثیر می گذارد. سطح پایین هورمون تیروئید نیز در ایجاد هیپوناترمی نقش دارد.
 

داروی تفننی اکستازی

آمفتامین خطر ابتلا به موارد شدید و حتی کشنده هیپوناترمی را افزایش می دهد.
 

چه عواملی سبب افزایش خطر ابتلا به هیپوناترمی می‌شوند؟

عوامل زیر ممکن است خطر ابتلا به هیپوناترمی را افزایش دهد:
 

افزایش سن

افراد مسن بیش‌تر از سایر افراد در خطر هستند. از جمله تغییرات مربوط به سن، مصرف برخی داروها و احتمال بیش‌تر ابتلا به بیماری مزمنی است که تعادل سدیم بدن را تغییر می دهد.
 

مصرف داروهای خاص

داروهایی هستند که خطر ابتلا به هیپوناترمی را افزایش می دهند. این داروها شامل دیورتیک های تیازید و همچنین برخی داروهای ضد افسردگی و ضد درد است. علاوه بر این، داروی تفننی اکستازی با موارد مرگبار هیپوناترمی مرتبط بوده است.
 

شرایطی که باعث کاهش دفع آب بدن می شود

شامل بیماری کلیه، سندرم ترشح نامناسب هورمون ضد ادراری (SIADH) و نارسایی قلبی.
 

فعالیت‌ های جسمی شدید

افرادی که هنگام شرکت در دو ماراتن، اولترا ماراتن، تریاتلون و سایر فعالیت های شدید آب زیادی می نوشند، در معرض خطر هیپوناترمی قرار دارند. 1
 

عوارض هیپوناترمیا

در هیپوناترمیا مزمن، سطح سدیم به تدریج در طی 48 ساعت یا بیشتر کاهش می یابد و علائم و عوارض آن معمولاً متوسط تر است.

در هیپوناترمی حاد، میزان سدیم به سرعت کاهش می یابد و در نتیجه اثرات بالقوه خطرناکی مانند تورم سریع مغز، که می تواند منجر به اغما و مرگ شود را بروز می دهد.

به نظر می رسد زنان قبل از یائسگی در معرض ابتلا به آسیب مغزی مربوط به هیپوناترمی قرار دارند.

این موضوع ممکن است به تأثیر هورمون های جنسی زنان در توانایی بدن در تعادل در میزان سدیم مربوط باشد.


 

پیشگیری هیپوناترمیا

اقدامات زیر می تواند در پیشگیری از هیپوناترومی موثر باشد:
 

بیماری های زمینه ای را درمان کنید

درمان بیماری های زمینه ای مانند نارسایی غده فوق کلیوی، می تواند در پیشگیری از کمبود سدیم خون موثر باشد.

اگر یک بیماری خاصی دارید که خطر ابتلا به هیپوناترمیا را افزایش می دهد یا داروهای ادرارآور مصرف می کنید، از علائم و نشانه های این بیماری آگاه باشید و در صورت بروز آن ها با پزشک خود برای جایگزین کردن داروها مشورت کنید.
 

در حین انجام فعالیت های پر فشار احتیاط کنید

ورزشکاران در طول مسابقه و فعالیت های شدید ورزشی باید به اندازه تشنگی و نیاز خود آب یا مایعات دیگر بنوشند.

در هنگام شرکت در برنامه های استقامتی و فعالیت های شدید از پزشک خود در مورد جایگزینی آب با نوشیدنی های ورزشی حاوی الکترولیت مشورت بگیرید.
 

به اندازه کافی آب بنوشید

نوشیدن آب برای سلامتی بسیار مهم است، بنابراین مایعات کافی بنوشید. اما در خوردن آن زیاده روی نکنید.

تشنگی و رنگ ادرار معمولاً بهترین نشانه های میزان آب مورد نیاز بدن است. اگر تشنه نیستید و ادرار شما به رنگ زرد کمرنگ است، به احتمال زیاد آب بدن شما کافی است.
 

تشخیص هیپوناترمیا

پزشک تشخیص بیماری را با سؤال از تاریخچه پزشکی و انجام معاینه جسمی شروع خواهد کرد.

اما، از آنجا که علائم و نشانه های هیپوناترمی در بسیاری از شرایط رخ می دهد، تشخیص بیماری بر اساس یک معاینه فیزیکی به تنهایی غیرممکن است.

برای تأیید سدیم خون پایین، پزشک آزمایش خون و ادرار را سفارش می دهد. 2
 

درمان کاهش سدیم در خون

درمان هیپوناترمی شامل موارد زیر است:
 

تجدید ذخیره میزان سدیم

کسانی که بر اثر عوامل مربوط به سبک زندگی یا مصرف دارو دچار کمبود خفیف تا متوسط میزان سدیم می‎شوند می‎توانند با اتکاء به موارد زیر میزان سدیم را در بدن خود افزایش دهند:

• کاهش میزان مصرف مایعات (اغلب کمتر از یک لیتر در روز)

• تنظیم دوز مصرف داروی مسبب هیپوناترمی یا تغییر نوع دارو

مردم دچار هیپوناترمی شدید باید در بیمارستان بستری شوند و برای بازگشت سدیم به سطح نرمال برای آنان سدیم از طریق داخل وریدی تزریق شود.

این دسته از افراد همچنین نیاز به مصرف داروهایی برای درمان تشنج یا دیگر علایم هیپوناترمی خواهند داشت.
 

درمان علت زیربنایی بروز هیپوناترمی

وقتی علت زیربنایی مسبب هیپوناترمی یک اختلال پزشکی یا اختلال هورمونی باشد، مردم به طور معمول نیاز به درمان تکمیلی دارند.

برای مثال مردم دچار مشکلات کبد، کلیه یا قلب باید دارو مصرف کنند یا تحت عمل جراحی قرار گیرند. مشکلات کلیه اغلب اوقات نیاز به دیالیز دارد و مردم مبتلاء به مشکلات کبد یا قلب ممکن است نیاز به پیوند عضو داشته باشند.

مردم دچار اختلال تیروئید به طور معمول می‎توانند علایم مبتلابه خود را مدیریت کنند و با استفاده از دارو و تغییرات سبک زندگی از برور هیپوناترمی و دیگر عوارض پیشگیری نمایند.

در مورد SIADH برای پیشگیری از هیپوناترمی به درمان مداوم نیاز است. افراد دچار این وضعیت ممکن است نیاز داشته باشند تا مصرف مایعات خود را محدود کنند، قرص نمک بخورند یا داروهای دیگری استفاده کنند. 3

پی نوشت:
1.www.darmankade.com
2.www.pezeshket.com
3.www.behpu.com